Кеше китә, эзе кала…

БРИКС илләре уеннары алды көннәре белән яшибез. Әлеге уеннарга татар көрәшенең кертелүе — мәртәбә, дәрәҗә. Менә шул дөньякүләм ярышлар алдыннан көрәшчеләр истәлегенә турнир оештыруда ниндидер мәгънә, бәйләнеш бар. Без — көрәшле, мәйдан тоткан халык бит.
Зәйдә дә әледән-әле бил алышлар оештырыла. Соңгы айда Татарстанның атказанган тренеры
Азат Хәйруллин, милли көрәштән Рәсәй спорт остасы Шамил Сәлахов истәлегенә ярышлар узды. Югары Мәлем мәктәбендә көрәшче Айзат Кашапов рухын көрәш турниры уздырып искә алдылар.
Көрәшеп тә куйды соң малайлар?! Яшь буын ундүрт үлчәү авырлыгында бил алышып, келәмдә чирканчык алды, Сабантуй рухын тойды.
Сабантуйлар җитүгә яшь җилкенчәкнең каны шулай кайный,
йөрәге җилкенә, әйтерсең, аның күкрәгендә җигүле ат.
Иң мөһиме яшь буын мәйдан тотып, каһарман Айзат абыйлары рухын зурлады.
Айзат туган авылы Сармашбашта көчле янгын вакытында ут эченә ыргылып, дөрләп янган йорттан газ баллонын алып чыгып, саланы зур фаҗигадән — шартлау булудан саклый. Янгындагы аяусызлыгы белән күрше йортларга ут үрләвенә юл куймый ул. Айзатның бу кыю гамәле Гадәттән тыш хәлләр министрлыгы игътибарыннан читтә калмады.
Кеше китә, эзе кала…
-Айзатның көрәш буенча уңышлары куанырлык.
Ул Татарстанның авыл яшьләре Vl Җәйге спорт уеннары чемпионы, Җәлил истәлегенә узган турнирда ике мәртәбә призер булды. Татарстан чемпионатында сынатмады: көмеш медальгә ия булды, -ди «Зәй» спорт мәктәбе җитәкчелеге.
Билбау көрәшеннән дә оста булган. Әлеге төр бил алыштан Бөтенрәсәй, Татарстан беренчелеге призеры. Самара, Ырынбур Сабантуйларыннан урынсыз кайтмады.
-Айзатның үзенә генә хас көрәш алымнары бар иде. Гадел, беркайчан хәрәмләшмәде. Кем көчле, шул җиңә дигән принциптан чыгып эш итте, — ди тренеры Илсур Зыятдинов.
Айзат Кашапов тренер буларак, яшь буынны бил алышка өйрәтте, ярышларга йөртте. Хезмәтне яратты, ел да туган авылына кайтып, чәчү һәм урып-җыю эшләрендә катнашты. Күпсанлы җәрәхәтләр алу да аны яраткан шөгыленнән биздермәде.
Әти-әнисе, туганнарының көрәшүеңне туктат диюенә дә карамады. Каты авырганда да җанында, калебендә көрәш булды.
Гомере атылган йолдыз кебек булды аның.
-Нинди генә хәлдә, халәттә булса да, бил алыш — әманәт абыйның, -ди энесе Азат.
Азат абыйсы әманәтенә тугры калып, аның шөгылен, эшен дәвам итә. Туган авылында яшь буынны келәмдә чарлый, ярышларга йөртә. Үзе дә мәйдан тота.
Рәзимә Кашапова.

Карадуганда дәрәҗәле бәйге узды

Ниһаять, бу минутлар да җитте. “Игенче” авыл хуҗалыгы кооперативы җитәкчесе Булат Бакиевич белән куптән уйлап йоргән хыялыбыз тормышка ашты.Без, Татарстанның атказанган укытучысы Бакый Зыятдинов исемендәге Карадуган гимназиясендә. Сәбәбе- шушы җирлектә туып,үсмер елларын авылда уздырып, шәһәргә китеп Татарстанның аткзанган химигы исеменә лаек булган, тех ник фәннәр докторы, җәмәгать эшлеклесе /бу шәһесебезнең алган исемнәрен, бүләкләрен саный китсән, кул бармаклары гына җитмәс кебек. Н.С./ Азат Шәймулла улы Зыятдинов истәлегенә районыбызда беренче мәртәбә уздырылучы татарча көрәш ярышлары. Озын гомерле генә булса ярар иде, дигән,теләктә инде без. Чыннан да, республикабызның ул булган барлык төбәкләрендә дә аның исемен мәңгеләштергән бер мәлдә, бу эш безгә күптән кирәк иде, инде. Көрәшебезне балалар арасында оештыру да аның исемен буыннан- буынга тапшыруның бер ачык мисалы булачак. “Иң мөхиме, шушы бәйгедә  җиңгән һәр баланың исем-фамилиясе газетабызда чагылыш тапса, алар өчен дә,минем өчен дә , шуннан да зур шатлык булмас иде” ,-диде миңа, Булат Бакиевич. Рәхмәт аңа, Азат абыйның улы Нариманга. Шушы бәйгене оештырып, купме балаларыбызга күпме истәлекле минутлар бүләк итте, алар. Бик дәрәҗәле бәйге булды, беренче ярышыбыз булса да. Республика көрәш федерациясенең башкарма директоры-РСФСР ның спорт остасы Марсель Таһиров, Балтач районы башкарма комитеты җитәкчесе –Татапрстанның атказанган спорт остасы Айдар Хәйретдиновларның үгет-нәсихәтләрен алу гына да-үзе ни тора.бит.Марсель Шәрифҗан улының федерациянең Рәхмәт хатларын, истәлек кул сәгатьләрен шушы бәйгенең төп сәбәпчесе Булат Зыятдиновка һәм 17 яшендә дәрәҗәле герой –шагыйрь Муса Җәлил исемендәге турнирны откан, РСФСРның спорт остасы Сәйдәш Мәгьсүмовка тапшырганда нинди генә горурлык хисләре кичермәлек, без.Аннан, Рәсәй, Татарстан гимннарына кушылып барлык яшь көрәшчеләрнең җырлап җибәрүе, бәйгебезнең дәрәҗәсен әллә кайларга күтәреп җибәрде, җәмәгать. Бу  урында гимназия коллективының, спорт мәктәбенең  тырыш хезмәтен югары бәяләп китү,бик  урынлы булыр, минемчә .Аллаһка шөкер, бик тыныч шартларда, имгәнүләрсез узып та китте, бәйгебез. Бәйгебез 2009-11, 2012 елда һәм аннан соңгы елларда туган балалар арасында узганлыктан, көрәшчеләребез саны да хәйран гына булды. Районыбыз мәктәпләре көрәшчеләренә Киров өлкәсенең Малмыж, Иске Йорек, куршебез Кукмара районыннан тагын бер спорт остабыз Фәһим Кадыйров алып килгән егетләр дә остәлгәч, алар саны 117 гә җитте.  Менә шулай итеп, районыбызның көрәш сәхифәсенә, янә матур юллар өстәлде. Инде , җиңүчеләребез белән танышыйк.

2009-11 елларда туганнар арасында-40 кг.да- Кәрим Нәҗипов/Кукмара/, Ирек Бикбов/Чепья/,Тимур Гыйләҗев/Норма/, Рүзәл Камалов/Бөрбаш/. 45 кг.да-Рәсүл Шәйхиев/Арбор/, Тимур Пыстин/Малмыж/, Илдан Батыршин/Шеңшеңәр/.50 кг.да- Ильяс Галеев/Иске Йөрек/, Муса Хәмидуллин, Данияр Габдрахманов/икесе дә Кукмарадан/, Денис Яковлев/Урта Көшкәт/. 55 кг.да- Әхәт Әскәров/Арбор/,Ю Илья Пыстин/Малмыж/, Тимур Конкин/Чепья/, Раиф Вәлиуллин/Нөнәгәр/.60 кг.да-Алмаз Хәйретдинов/Балтач/, Ирек Гайнетдинов/Карадуган/, Ислам Хәкимҗанов/Норма/, Фидан Гарифуллин/Түнтәр/.65 кг.да-Мөхәммәт Гыйбадуллин/,Айнур Галиев/Шеңшеңәр/, Рәсим Вәлиев/Нөнәгәр/, Әнәс Мифтахов/Арбор/. 70 кг.да- Раяз Нәбиев/Балтач/, Самат Гарифуллин/Норма/, Кәрим Әхмәтгалиев/Карадуган/, Нияз Сәлихҗанов/Норма/.Авыр үлчәүдә-Раяз Хәбибуллин/Норма/, Тимур Әхмәтханов/Карадуган/, Илшат Сафиуллин/Кукмара/, Рәсүл Гыймадиев/Бөрбаш/.

2012 елда һәм аннан соңгы елларда туганнар арасында- 25 кг.да-Даян Әхмәдуллин/Балтач/, Тимур Насыйбуллин/Кукмара/, Рияз Сабиров/Балтач/, Камил Закиров/Норма/.28 кг.да-Замир Маннапов, Юныс Ризванов/икесе дә Балтачтан/,Азат Галиев/Салавыч/, Муса Фәйзрахманов/Арбор/. 32 кг.да- Данияр Гәрәев/Кукмара/,Наил Сафиуллин/Пыжмара/, Ислам Нигьмәтуллин/Арбор/, Риназ Сабиров/Балтач/. 36 кг.да- Хәлил Леонтьев/Чепья/, Камил Дәүләтшин/Балтач/, Фирдәүс Гыйбадуллин/Бөрбаш/, Ранис Шәрипов/Норма/.40   кг.да-Рүзәл Галимуллин/Смәел/, Солтан Дәүләтшин/Балтач/Данияр Хәкимов/Түнтәр/, Нурислам Гыйбадуллин/Бөрбаш/.45 кг.да- Билал Галимуллин/Бөрбаш/,Әнвәр Сабиров/Балтач/, Кирилл Овчинников/Чепья/,Дилүс Маннапов/Норма/. 50 кг.да-Данил Константинов/Чепья/,Сөләйман Галимов/Бөрбаш/, Булат Низамиев/Смәел/, Камил Ганиев/Яңгул/.55 кг.да-Муса Галлямов/Сосна/, Эльмир Сәләхов/Балтач/, Рияз Габдрахманов/Яңгул/. Авыр үлчәүдә-Рияз Заһидуллин/Салавыч/,Ислам Хәйруллин/Карадуган/.

Нурзада Сәмигуллин.Балтач бистәсе.

Традиция дәвам итә…

Тукай исемендәге җәмгыятьтә хуҗа  алмашынгач, күпләребез борчуга да калган идек. Алдыбызда безнең 30 елга якын тарихы булган татар көрәше ярышларын яңа хуҗа дәвам итәргә алынырмы икән дигән зур сорау туган иде. Үзе заманында спорт дөньясында кайнап, физкультура укытучысы профессиясен алган Николай Колоколов безне ярты  сүздән аңлап алды. “Бетермибез, моңарчы ничек узган, шулай уздырачакбыз”, — дип күңелләребезгә җылылык салып куйды.

Ул заманнан бу хуҗалыкта әллә ничә  хуҗа алышынса да, нинди генә авыр вакытларга туры килсә дә, без бу ярышларны саклап кала алдык. Әле менә ярышларыбызның  ябу тантанасына килгән, заманында шушы Субаш мәктәбе залында абсолют батыр калып , тәкә алган, аннан соң бик күп җиңүләр яулап Татарстанның атказанган спорт остасы дәрәҗәсенә җиткән район башкарма комитет җитәкчесе Айдар Хәйретдинов белән гапләшеп, тарихны яңартып утырдык. “Акчасызлыктын тилмергән вакытларда да бу ярыш тукталмады. Шундый авыр заманда да  бәйгедә җиңгән батырларыбыз азык-төлек тутырылган пакетлар белән кайтып китә иде. Әле җиңү яулаган командага шашлыклык ит тә биреп җибәрәләр иде”,  -дип искә алды ул үзенең көрәшкән елларын искә алып.

Чыннан да , хуҗалардан уңды безнең , бу ярышыбыз. Ярышларны ачарга да районыбыз башлыгы Рамил Нотфуллин узе килгән иде. Районыбызның көрәш федерациясен бик күп еллар җитәкләгән РСФСРның спорт  остасы Фәрит Әхмәдиевның күкрәгенә “Татарстанда физик культураны һәм спортны үстерүдәге казанышлары өчен” Мактау билгесен кадады. “Киләчәктә мин сезнең дә Фәрит Әхмәдиев, Рафис Насыйбуллин, Айдар Хәйретдинов кебек  абыйларыгыздан үрнәк алып, алар дәрәҗәсенә җитүегезне теләп калам”, — дип ,яшь көрәшчеләребезне тагын да рухландырып җибәрде.

Шундый теләкләрләрдән соң , ничек көрәшмисен инде. Келәмнәребездән “утлар” чыгып торды. Тагын шунысы, куанычлы булды. Районыбыз көрәшчеләренә көндәшлеккә Чуваш республикасының Шыгырдан , Киров өлкәсенең Малмыж шәһәре, Иске Йорек авылы, куршеләребез Теләче, Арча районнары, Казан шәһәре көрәшчеләре килгән иде. Шунлыктан, бик кызу булды көрәшебез. Кыскасы, чын республика ярышларына тиң булган бәйге булды. “Безгә бер районда да сездәге кебек кунакчыллык курсәтелми. Бушлай ике тапкыр тукландыруыгыз,җылы карашыгыз, гадел көрәшегез, дәрәҗәле бүләкләрегез өчен ,сезгә зур рәхмәт”,-дип саубуллаштылар, килгән кунакларыбыз. Бу урында , җирле җитәкчеләребезгә, мәктәп коллективына зур рәхмәт инде.

Инде, җиңүчеләребез белән танышыйк:

36 кг.да- Рүзәл Галимуллин/Смәел/, Хәлил Леонтьев/Чепья/, Гадел Хөсәенов/Бөрбаш/, Роман Прокопьев/Чепья/. 40 кг.да-Самат Халитов/Казан/, Ильяс Нәбиев/Смәел/, Рүзәл Камалов, Нурислам Гыйбадуллин/икесе дә Бөрбаштан/. 45 кг.да-Эдуард Минхаҗев/Арча/, Билал Галимуллин/Бөрбаш/, Илдан Батыршин/Шеңшеңәр/, Тимур Пыстин/Малмыж/.50 кг.да- Ильяс Галиев/Йорек/, Илназ Гарифуллин/Нөнәгәр/, Айнур Рәхимов/Чепья/, Илнур Яфизов/Шыгырдан/. 55 кг.да-Илшат Купкенов/Шыгырдан/, Фәһим Мөхәммәдиев/Смәел/, Марсел Ситдиков/Казан/, Кәрим Фазылҗанов/Норма/. 60 кг.да- Алмаз Камалов/Нөнәгәр/, Рүзәл ФФәйзрахманов/Арча/, Ислам Йосыпов/Чепья/, Фидан Гарифуллин/Түнтәр/. 65 кгюда- Аяз Йосыпов/Пыжмара/, Мөхәммәт Гыйбадуллин/Бөрбаш/, Әнәс Мифтахов/Арбор/,Инсаф Идиятуллин/Норма/.70 кг.да- Ислам Кәримуллин/Теләче/, Данис Әүхәдиев/Казан/, Айзат Апанов/Салавыч/, Самат Гарифуллин/Норма/.75 кг.да- Ислам Искәндәров/Арча/, Данил Емелин/Смәел/, Данил Әүхәдиев/Казан/, Фидан Гарифуллин/Норма/. 80 кг.да- Аяз Хәйретдинов/Балтач/, Азат Гыйльметдинов/Смәел/, Ислам Ситдиков/Арча/, Әмир Миннегалиев/Смәел/.85 кг.да- Равшан Галиев/Шеңшеңәр/, Әмир Якупов/Казан/, Фәнил Закиров/Норма/, Илдан Хәйруллин/Карадуган/. Авыр үлчәүдә-Булат Шакиров/Арча/, Әмир Йосыпов/Нөнәгәр/, Илшат Булатов/Карадуган/, Раяз Гыйбадуллин/Смәел/.      

Нурзада Сәмигуллин.Балтач бистәсе.