Борьба корэш - вид спортивного единоборства на кушаках (поясах),
в котором перед борцом стоит цель положить соперника на спину,
применением какого-либо из разрешенных приемов.
Борьба корэш имеет свои глубокие корни. Наряду с обычаями, обрядами,
традициями, она составляет национальную культуру татарского народа.
В республике была создана федерация татаро-башкирской национальной спортивной борьбы корэш.
Борьба корэш была признана видом спорта и включена в третий раздел Всероссийского реестра видов спорта как национальный вид спорта.
Федерация татаро-башкирской национальной спортивной борьбы «Корэш» переименована на Федерацию корэш РТ.
Фәһим Кадыйров /Кукмара кунагы-РСФСРның спорт остасы/: “Көрәш дөньясында кайнаган вакытымда кайларда гына булырга туры килмәде миңа. Ә менә сезнең районга килгән саен ниндидер бер яңалык алып, шаккатып кайтып китәм. Болай да оештырып була икән ул, эшне Безгә сездән бик күп нәрсәләрне өйрәнәсе бар икән әле. Эх, районыбыздан бер генә җитәкчене алып килеп күрсәтәсе иде сездәге хәлләрне”.
Хәлил Хаҗиев /ярышларыбызның төп иганәчесе/: “ Билгеле, ярышларыбызны елдан-ел матуррак итеп оештырырга тырышабыз. Иң мөһиме, безгә килгән һәркем көрәшеп кенә калмыйча, чынлап торып кунак булып та кайтып китәргә тиеш. Аннан тагын бер фикерем бар, районда узып баручы ярышларга җитәкчеләр урынына балаларны җыюны оештырсагыз, барыбыз өчен дә отышлырак булыр иде. Балалар үзләренә берникадәр тәҗрибә туплап кайтып китәрләр иде”.
Азат Әхмәдуллин /көрәш өчен янып –көеп йөрүче әти/: “Улым көрәшкәндә кыл өстендә утыргандай утырдым. Районыбызның чемпионы булса да, ярышка Лаеш, Казан, Кукмарадан килгән көчле көрәшчеләр белән бил алышу Даянга күп сынаулар тудырды. Бик көчле малайлар килгән. Аннан үземдә шундый фикер туды, зурлар белән көрәштерү, травма алу куркынычын арттыра икән. Киләсе ярышларда истә тотарга кирәк икән әле, моны”.
Динар Кәримуллин /безнең районны аеруча үз итүче, Татарстанның “алтын” батыры- Лаеш кунагы/: “Рәхмәттән башка сүз юк сезгә. Районыгызга килгән саен, рухланып кайтып китәм биредән. Кунакчыл, гадел халык сез”.
Фәнис Шәрипов /районыбызның көрәш федерациясе рәисе/: “Мин Хәлил Әгьләмовичның фикерләре тулысынча килешәм. Инде без аны практикага кертә башладык. Яна ел алдыннан узган Татарстан Чемпионатына бер автобус бала алып бардык, инде олыларыбызны Муса Җәлил истәлегенә укучы ярышларга алып баруны күзаллап торабыз. Алдагы ике ярыштагы чыгышларыбыз бик үк куандырырлык булмаса да, кимчелекләребезне бетерү өстендә эшли башладык. Зурларыбызның сафлары сирәкләнә башлады, бөтен өметебез шушы яшьләребездә. Аллаһка шөкер, эшебез системалы рәвештә бара башлады”…
Әле менә өченче елын гына узучы “Маяк” җәмгыяте призына оештырылган ярышларда төрле фикерләр ишетергә туры килде. Нинди генә фикер булса да, чын дәрәҗәсендә үз югарылыгында оештырылган ярыш булды бу. 2007 елда һәм аннан соңгы елларда туган балалар арасында узучы ярышларыбызга 15 командадан 95 көрәшче килгән иде. Традицияләребезгә тугры калып, ярышларыбызга килгән район башлыгы Рамил Нотфуллин үзенең үгет –нәсыйхәтләрен биреп, “Татарстан яшьләре” газетасы призына узучы ярышларда беренче-өченче урынны яулаган Балтачтан Аяз Хәйретдинов белән Шеңшеңәрдән Равшан Галиевларны котлап узды. Федерация рәисе аларга үз бүләкләрен тапшырды.
Бик кызу барды көрәшебез. Лаештан 40 килограммда чыгыш ясаган Зиннур Валиуллинның гына җитди травма алуы күңелләребезгә борчу салды, әлбәттә. Җиңүчеләр булып түбәндәгеләр танылды.
36 кг.да-Инзил Габдебәров/Балтач/, Азат Галимов/Арбор/, Әмир Кәримов/Лаеш/, Данияр Гәрәев/Кукмара/.
40 кг.да- Рүзәл Галимуллин/, Динар Мухтаров/Казан/, Кәрим Мортазин/Кукмара/, Гадел Хөсәенов/Бөрбаш/.
45 кг.да-Кәрим Нәҗипов/Кукмара/, Ирек Бикбов/Чепья/, Ислам Галиев/Балтач/, Кәрим Бортников/Лаеш/.
50 кг.да-Илназ Гарфуллин/Нөнәгәр/, Билал Галимуллин/Бөрбаш/, Азамат Шакиров/Смәел/, Расул Шәйхиев/Арбор/.
55 кг.да-Фәһим Мөхәммәдиев/Смәел/, Кәрим Фазылҗанов/Норма/,Муса Хәмидуллин/Кукмара/, Ильяс Галеев/Малмыж/.
60 кг.да-Алмаз Камалов/Нөнәгәр/, Әхәт Әскәров/Арбор/, Камил Хәйдәров/Кукмара/, Ирек Гайнетдинов/Карадуган/.
65 кг.да-Ислам Хәмидуллин/Кукмара/, Мөхәммәт Гыйбҗадуллин/Бөрбаш/, Фидан Гарифуллин/Түнтәр/,Гадел Галимбеков/Бйрбаш/.
70 кг.да-Ислам Кәримуллин/Казан/, Ильяс Гимадиев/кукмара/, Ислам Йосыпов/Чепья/, Айзат Апанов/Салавыч/
.75 кг.да-Рияз Нәбиев/Балтач/, Нурсил Шәяхметов/Смәел/, Рәсүл Гимадиев/Бөрбаш/.
80 кг.да-Нияз Салихҗанов/Норма/, Ильяс Шакиров/Арбор/, Әсхәт Габделхаев/Балтач/,Ильяс Гыйльмуллин/Бөрбаш/.
85 кг.да-Әмир Миннегалиев/Смәел/, Илшат Сафиуллин/Кукмара/, Инсаф Нәбиев/Смәел/, Ильяс Биккинин/Карадуган/.
Авыр үлчәүдә-Равшан Галиев/Шеңшеңәр/, Даниил Харитонов/Лаеш/,Фәнил Закиров/Норма/.Илназ Гарифуллин/Шеңшеңәр/.
Нурзада Сәмигуллин.Балтач бистәсе.
Без зәйлеләр илнең көчле бил алышучы якташ көрәшчебез Радик Сәлахов белән чиксез горурланабыз. Бу көннәрдә спортчыбыз өчен тагын истә калырдай мизгел булды. Башкалабыз Казанда спортчылар арасындагы ел премиясенә дәгъва кылучылар республика бәйгесенә йомгак ясалып, Радик Сәлахов Олимпия уеннарына кертелмәгән спорт төрендә ир-егетләр арасында иң яхшы спортчы булып танылды.
Республиканың иң яхшы спортчысы булып беренче ел гына танылуы түгел аның.
Якташыбызның шатлыгын ихластан уртаклашабыз, аңа көрәш мәйданында зур җиңүләр телибез.
Көрәш аның җанында, канында… Радикның 17 яшеннән Зәй Сабантуее баш батыры булып калуы күп нәрсә турында сөйли. Үҗәт, үз максатына ирешә торган якташ көрәш келәмендә үр артыннан үр яулый. Ул Россия Федерациясенең көрәш һәм билбау көрәше буенча спорт мастеры, күп тапкырлар дөнья, Россия һәм Татарстан Республикасы беренчелекләре җиңүчесе һәм призеры, берничә ел «Манзара» спорт-музыкаль премиясе иясе булды. Агымдагы елда Марий Илда узган XX IV Федераль Сабантуе баш батыры. Туган ягы Зәй Сабантуее аның бил алышыннан башка узмый: тугыз тапкыр Зәй Сабантуее абсолют батыры ул.
Безгә, яшь чакта, гел дә олылар авызыннан “хәлләр булган икән, иске Чепья базарында” дигән сүзләрне ишетергә туры килә иде. Мәгънәсенен ни турында барганын анламасак та, бер-бер хәл булса , бу сүзләр еш кабатлана иде. Инде менә шушы коннәрдә генә бу сүзләрне, ирексездән, үзебезгә әйтергә туры килде. Чыннан да , районыбызга гына тугел, бөтен республикага үзенең куп милләтле халкы, аларның гасырлар буена килгән дуслы гы белән дан тоткан Чепьябызда, бу атнада узган татарча корәш бәйгесе , һәм дә ел да аңа ,шушы бинада ук , параллель рәвештә уза торган шахмат ярышлары дуслыкның бер символына әверелеп, чын Олимпиаданы хәтерләттеләр.. Берәүләр баш эшләткән дәвердә , икенчеләре бар көчләрен күрсәтеп, бил алыштылар. Мәктәп бусагасын атлап керүгә, иң беренче булып күзгә ташланган нәрсә- балаларның һәркайсының килгән кунаклар белән кул бирешеп күрешуе булды. Хәер. атна саен кунак каршыларга ияләнеп беткәннәре, куренеп тора. Аннан. иң шаккатырганы шул булды- бәйгене тантаналы төстә ачкан вакытта, кызлар бию коллективы чыгыш ясаганда, техник сәбәпләр аркасында, музыка тукталып калса да, кызлар бер дә каушамыйча , яшь көрәшчеләрнен көчле кул чабулары астында биюләрен ахырына кадәр биеп бетерделәр. Мондый хәлне шушы яшькә җитеп уземнең дә беренче күрүем булды. Чын сәнгать ияләре батырлыгы булды, бу, җәмәгать. Заманында, шушындагы “Труд” җәмгыяте рәисе Рәшит Хадиевның шәһси үтенече белән башланган әлеге бәйге, ел да күңелләребездә үзенең төрле моментлары белән истә калып килә. Быелгысы, аеруча истә калыр инде. Бәйгенең төп үзенчәлеге дә шунда- ул безнең куп милләтле көрәш бәйгесе булып тора. Бәйгебезнең быелгы олы кунагы –Балтачыбызның “Якташлар “ җәмгыяте рәисе Фаяз Шакиров белән дә гапь корып алдык. Ул үзе шушы мәктәптә 7 ел уку дәверендә, көрәш белән шөгыльләнүче бердәнбер бала булган икән. “Без укытучым белән һәр ярышка икебез генә чыгып китә идек”,- дип искә алды ул, яшусмер чакларын. Татарстанның атказанган спорт остасы Ринат Хәйретдиновның хезмәтенә соклануын яшермәде ул. Кемнәр генә шөгыльләнми бугенге кондә,Ринат кул астында. Татар, урыс, мари, удмурт балалары татар көрәшенә тартылып, бердәм команда булып, районыбызның иң көчле командалары-Яңгул, Норма, Бөрбаш, Смәел ,Арбор малайларына көчле конкурентка әйләнделәр. Инде остазның бүгенге көндә Татарстан, Россия бәйгеләрендә усеп килүче чемпионнары бар. Ни генә дисән дә. матур узды, көрәшебез. Район мәктәпләреннән , Казан шәһәреннән, Ароча, Әтнә районнарыннан җыйналган 96 көрәшче спорт залын гына түгел ,бөтен авылны коне буена дер селкетеп торды. Менә кайда ул, ичмасам ,чын дуслык бәйгесе, милләт дуслыгы. Гел эзләнудә, тырыш хезмәт куюда , Ринат Фоат улы. Бу 2009 елгылар арасында узган бәйгегә дә ике өстәмә үлчәү авырлыгы куеп нәүмиз калмасыннар дип, 2015 елгы балаларны да көрәштерде. Менә кайда ул- безнен көрәшебезнен киләчәге. Рәхмәт, Рәшит Хафиз улына. Елдан –ел бәйгене үзгәрәк итеп уздыру өчен зур тырышлык куя,ул. Мәктәп коллективына да зур рәхмәт. Афәрин, шулкадәр кунак алдында йозгә кызыллык китермиләр. “Хәере белән башланган эш дәвамлы була”,-дияргә ярата , безнең спорт министрыбыз Рөстәм Рафисович. Шулай гына булсын инде.
Инде, бәйгебезнең җиңучеләре белән таныш булыйк: 32 кг.кадәр-Даян Әхмәдуллин/Балтач/, Тимур Хәбибрахманов/Яңгул/, Азамат Гыйльфанов/Казан/, Фәнзил Мөхетдинов/Арча/. 36 кг.да /2015 елгылар/-Фирдәүс Гыйбадуллин/,Кирилл Парманов /Чепья/, Рәнис Шәрипов/Норма/, Сәйдәш Хаҗиев/Смәел/. 36 кг.да- И нзил Габделбәров/Балтач/, Әмир Аглиуллин/Арча/, Азат Галимов/Арбор/, Реназ Сабиров/Балтач/. 40 кг.да /2015 елгылар/-Ирек Хәйретдинов/Балтач/, Әлфир Хафизов/Норма/. 40 кг.да- Рүзәл Галимуллин/Смәел/,Сәлим Нәбиев/Норма/, Гадел Хәсәенов/Бөрбаш/,Артур Парфенов/Чепья/. 45 кг.да-Нияз Хәкимуллин/Арча/, Самат Халитов/казан/, Ирек Бикбов/Чепья/, Ильмаз Гыйззәтуллин/Арча/.50 кг.да- Ильяр Мөхәммәтшин/Арча/, Рәсүл Шәйхиев/Арбор/, Азамат Шакиров/Смәел/, Илдан Батыршин/Шеңшеңәр/.55 кг.да- Әдел Исхаков/Казан/, Алмаз Гыйззәтуллин/Арча/, Денис Яковлев/Урта Көшкәт/, Илназ Гарифулин/норма/.60 кг.да- Әсхәт Әскәров/Арбор/, Азамат Шакиров/Казан/, Вәкил Әхмәтов, Ильяс Искәндәров/икесе дә Арчадан/.65 кг.да-Мөхәммәт Гыйбадуллин/Бөрбаш/, Алмаз Хәйретдинов/Балтач/, Арсений Заболоцкий/Чепья/, Раиф Вәлиуллин/Нөнәгәр/.70 кг.да-Данил Галләмов/Арча/, Раяз Нәбиев/Балтач/, Әнәс Мифтахов/Арбор/, Раил Галялетдинов/Карадуган/.80 кг.да-Нияз Сәлихҗанов/Норма/, Әсхәт Габделхәев/Балтач/, Рәсүл Гыймадиев/Бөрбаш/.10ә кг.да-Илсаф Йосыпов/Арча/, Раяз Абдуллин/Салавыч/, Тимур Әхмәтханов, Ильяс Биккинин/икесе дә Карадуганнан/.
Бу ярышыбыз тәмам, ләкин алар дәвам итә. 14 декабрьдә Салавычта РСФСРның спорт остасы Рафис Насыйбуллин ризларына тагын бер бәйге үтәчәк. Барыгызны да шунда көтеп калабыз.
Нурзада Сәмигуллин.Балтач бистәсе.