Мәңге яшь булып калган батыр истәлегенә

1 октябрь көнне Фатих Хөсни исемендәге Олы Мәтәскә урта мәктәбе базасында Әфганстанда интернациональ бурычын үтәгәндә һәлак булган батыр якташыбыз, Ямбулат авылында туып-үскән Миңнегали Зәкиҗан улы Ногманов истәлегенә мәктәп укучылары арасында егерме тугызынчы тапкыр татар-башкорт көрәше буенча район беречелеге булып үтте.

Ярышларны ачу тантанасында муниципаль район башлыгы Нәҗип Хаҗипов, Миңнегали Ногмановның бертуганнары Нәзир, Рәдиф һәм Ренат Ногмановлар катнашты һәм чыгыш ясады. Тантана барышында Әфганстан сугышында һәлак булган Совет солдатларының, шул исәптән Миңнегали Ногманов белән тагын бер батыр якташыбыз Тиләҗе егете Илшат Хәйруллинның якты истәлеге бер минут тынлык белән искә алынды.

Командалар беренчелегендә призлы урыннарга Олы Мәтәскә, Теләче урта мәктәпләре һәм Баландыш төп мәктәбе командалары лаек булды. Аерым үлчәү авырлыкларында җиңүче укучылар исемлеге белән сез рәсми сайтыбыздан таныша аласыз.

Фәнил Гаязов, Теләче-информ.

Көрәш сезонын байларча ачтык

Безнең спорт бүлеге җитәкчесе Рөстәм Заһидуллинның бик яратып әйтә торган сүзе бар: “Бар ярышларыбызның зур югарылыкта узуы иганәчеләребезнең хәзерге халәтеннән тора”. Чыннан да шулай, алар бай булса, ярышларыбыз да байларча уза.
Гадәттә, традицияләребезгә тугры калып, без татар көрәше сезонын Арбор җирлегендә башлап җибәрәбез. Данлыклы авыл – районыбызга гына түгел, республикабызга танылган атказанган спорт осталары – бертуган Айдар һәм Ринат Хәйретдиновларны биргән җирлек. Быел исә “Арбор” җәмгыяте өчен дә зур шатлыклы, бай ел булды. Республикабызда иң югары уңыш алган хуҗалыклар исәбенә керде ул. Шуңа да ярышыбыз да матур итеп үзенең 30 еллыгын билгеләп үтте.
Ярышыбыз шушы җирлекнең халык уеннары ансамбле чыгышы белән башланып китте.Татар моңннарын барыбызның да күңеленә үтеп керерлек башкарды алар. Ул арада җәмгыять җитәкчесе Хәмит Баязитов ярышларны ачык дип белдереп, җәмгыятьнең ел да иң югары күрсәткечләргә ирешкән яшь көрәшчеләргә бирелә торган велосипедның быелгы хуҗасы Гарипов Кәримне келәмгә чакырды. Зал көчле алкышларга күмелде.
Менә бит нинди караш бездә татар көрәшенә. Ничек тырышмыйсын инде шундый бүләк өчен. Шуңа да Арбор малайлары бил бирмиләр инде ярышларыбызда. Быелгы 2004 елда һәм аннан соңгы елларда туган 18 мәктәптән җыелган 84 көрәшче арасында 7 егетләре призлы урынны яуладылар. Аллаһка шөкер, матур узды бәйге. Беренче ярышларыбызга көтелгәннән дә күбрәк көрәшче килүе йөрәкләребезгә сары май булып ятты инде. 12 үлчәү авырлыгында 1- 4 урыннарны яулаучылар сөенә-сөенә дәрәҗәле медальләрен муеннарына асып, акчалата бүләкләр алып, ике тапкыр бушка тукланып өйләренә таралыштылар. Ярышларга өлеше кергән барлык кешегә истәлек бүләкләре дә тапшырылды хәтта. Әхәт Әскәров исә икеләтә шатлыклы мизгелләр кичерде — Ислам Галимовның махсус бүләгенә дә лаек булды ул.

Инде чемпионнарыбыз һәм призерларыбыз белән танышып узыйк.
35 кг.да — Ильяс Галиев /Яңгул/, Рүзәл Галимуллин /Смәел/, Рәсүл Шәйхиев /Арбор /, Билал Галимуллин /Бөрбаш/.
40 кг. Әхәт Әскәров /Арбор/, Әдел Морадыймов /Бөрбаш/, Илназ Гарифуллин /Нөнәгәр/, Данияр Мәннәпов /Салавыч/.
45 кг. Кәрим Гарифуллин /Норма/, Фәриз Гөиәров /Нөнәгәр/, Айнур Рәхимов /Чепья/, Ирек Гайнетдинов /Карадуган/.
50 кг. Фәһим Мөхәммәдиев /Смәел/, Кәрим Фазылҗанов /Норма/, Сәйдәш Мостафин /Арбор/, Җәлил Сәйфетдинов /Бөрбаш/.
55 кг. Ленар Әүхәдиев /Бөрбаш/, Рүзәл Гайфетдинов /Пыжмара/, Кәрим Гарипов /Арбор/, Сәид Кочанкин /Яңгул/.
60 кг. Ислам Бурашов /Нөнәгәр/, Газинур Гарипов /Смәел/, Айнур Гарифуллин /Норма/, Раиф Мөбәрәкшин /Салавыч/.
65 кг. Әлфис Галимов /Бөрбаш/, Аяз Хәйретдинов /Балтач/, Айзат Апанов, Айназ Низаметдинов /икесе дә Салавычтан/.
70 кг. Рәнис Зарипов /гимназия/, Кәрим Хадиев /Балтач/, Фидан Гарифуллин /Норма/, Данил Емелин /Смәел/.
75 кг. Хәсән Әсхәдуллин /Яңгул/, Азат Гыйльметдинов, Алмаз Шәрифуллин /икесе дә Смәелдән/, Фәнил Закиров /Норма/.
80 кг. Бәхтияр Гарифуллин /Бөрбаш/, Сөләйман Галимуллин /гимназия/, Ильяс Шакиров /Арбор/.
90 кг. Рөстәм Хәбибрахманов /Яңгул/, Раушан Галиев /Шеңшенәр/, Ринат һәм Рияз Заһидуллиннар /икесе дә Салавычтан/.
100 кг. Кәрим Низамов /Арбор/, Рамир Идиятуллин /Салавыч/, Әмир Йосыпов /Нөнәгәр/.

Нурзада Сәмигуллин.Балтач.

Көрәш җене кагылган

Наласа авылын элегрәк җыр аша гына белә идем. Үзем барып күргәч, кешеләре белән танышкач, бу авылның исеме тагын да матуррак яңгырый башлады сыман. Соклангыч кешеләр күп анда! Шундыйларның берсе – Таһир Нотфуллин. Аның тырышлыгы, ярдәме белән балаларда милли көрәшкә карата мәхәббәт уянган, Сабантуйлар гөрләп узган, малайлар ныгып үскән.
Таһир абый 1956 елда Арча районы, Наласа авылында дөньяга килә. Аның әтисе алты баланы яртылаш ятим, хатынын тол калдырып, яшьли бакыйлыкка күчә. Тормыш авырлыкларына карамастан, ана кеше балаларын белемле итәргә тырыша. Эшкә дә батыр, укуга да сәләтле Таһир абый Казанда интернат мәктәптә гыйлем ала. Аны тәмамлагач, заводка токарь булып эшкә урнаша. Аннары Венгриядә армиядә хезмәт итә. Гаиләдә иң олы малай булганлыктан, кайткач, авылда тракторчы булып эшлим, дип уйлаган Таһир абыйны әнисе укырга өнди. Шулай итеп, егет Казан авыл хуҗалыгы институтының агрономия бүлегендә белем ала. Инде башка районга юллама белән китәргә торганда, аны үз авылына агроном итеп эшкә чакыралар. Шулай итеп, Таһир абыйны таныш сукмаклары, таныш өянке-каеннары үзенә тартып кайтара.
Уку йортында милли көрәш түгәрәгенә йөргән егет яңа төзелгән мәктәптә балаларны шушы спортка тартырга уйлый. Спорт залы, димәк, мөмкинлекләр бар.
Беркем кушмаган, беркем акча вәгъдә итмәгән килеш, авыл малайларына бер шөгыль булсын дип, Таһир абый көрәш түгәрәген ачып җибәрә. Күпмедер вакыттан соң, авыл советы рәисе үзенең улы белән кызыксына: булдыра аламы, зарланмыймы, дигәндәй. Шунда җитәкче акча түлиләрме дип кызыксына. Үз теләгем белән алынган эш, моның өчен беркемнән акча сорамадым, дигән җавапны ишеткәч, рәис җаваплылыкны үз өстенә ала һәм, шуннан соң Таһир абыйга хезмәт хакы түли башлыйлар.
Күңел кушуы буенча башлаган эше нәтиҗәне озак көттерми: укучылар район күләмендә генә түгел, республика күләмендә дә призлы урыннар яулый, Сабантуйларда үзләренең көчен күрсәтә башлый.
Ул чорларда Таһир абый егермешәр балалы өч төркемне өйрәтә. Заманалар үзгәргәч, авылларда яшьләр кимегәч, тренер түгәрәген көчәйтеп җибәрү юлларын эзли. Күрше авыллардан балаларны җыеп, спорт залы яхшырак булган Түбән Аты мәктәбенә алып бара. Шул рәвешле, аңа бер көнгә 50-60 чакрым тирәсе юлны үтәргә туры килә. Әнә шундый эшенә фидакарь, балалар өчен тырышып-тырмашып йөрүче кеше ул Таһир абый.
Пенсиядә булуына карамастан, әле һаман да татарча көрәш серләренә төшендерә ул. 36 еллык эш стажы эшен һәм балаларны никадәр яратуы, сабырлыгы хакында сөйли. Таһир абый күрсәткән сукмактан киткән егетләр төрле Сабантуй батырлары да, республика чемпионнары да булган. Шулар арасында Россия чемпионы да бар. Тырышып үстергән агачың татлы җимешләр бирсә, шул җимешләр халыкны сөендерсә, шуннан да зуррак бәхет була аламы икән?

Дания Нәгыйм, «Шәһри Казан»