39 яшендә – бабай, 40 яшендә – әти!

Атаклы көрәшчебез Рузил Ганиевның гаиләсе 18 гыйнвар көнне тагын да ишәйде – җиденче балалары туды! Ихластан котлыйбыз!

Хәләле Айгөл әлегә бала тудыру йортында. Бүгенгә ниятләнелсә дә, кечкенә Габдрахманны өйгә алып кайту шатлыгы кичектерелгән. Әлмәт районының Колшәрип авылында яшәүче Ганиевлар йортында иртәгә бәби чәе көтелә: Рузил улына исемне, азан әйтеп, үзе кушачак, котларга килүче туганнар, дусларга да капка ачык! Рузилнең Актанышта яшәүче әти-әнисе – Мөнәвир абый белән Фәридә апа да кичә үк кара буран ерып килеп җиткәннәр.

– Һәр бала үз ризыгы белән туа. Аллаһы Тәгалә тагын бала сөеп бирсә дә кабул итәбез, иншәалла. Әле кайчан гына олысын бала тудыру йортыннан алып кайткан идек, кияүгә дә биреп җибәрдек, вакыт сизелми дә, балаларның үскәнен дә күрмибез, – ди көрәшче. – Узган ел оныгыбыз туды, Мәръям дип исем куштык, аңа да 4 ай булды менә. Айсылу кызым 2005 елгы. 18 яше дә тулып җитмәгән иде кияүгә биргәндә. Ире – авыл егете, кодалар белән бер урамда күршеләр булып, бик тату яшибез, шөкер. Рөстәм кияү Уфада мәдрәсәдә укып йөри, укуын төгәлләргә дә күп калмады. Яшьләр әлегә ике арада йөриләр, безгә дә киләләр, кодаларда да яшиләр. Өйдә балалар ишле дә, Мәрьямне ике көн күрми торсак та үләбез сагынып. Һәр бала үз урынында, берсе дә артык түгел.

– Айсылуны бик иртә кияүгә биргәнсез кебек…

– Үзем дә 19 яшемдә өйләндем. Мөселман өммәте, шәригать канунары буенча да, кызны иртәрәк ирле итүне хәерле саный. Киявебез дә мөселман гаиләсеннән, шуңа каршы килмәдек, бәхетле яшәсеннәр! Мөселман диненнән ерак булган егетләргә кыз бирмим инде, анысы хак.

– Кызлар да җитәрлек сездә.

– Әлһәмдүлилләһ, исән генә булсыннар. Алинәгә – 15, Ясминәгә – 13, Рамазанга – 8, Гайшәгә – 6, Габдуллаһка – 4 яшь. Чаллыда 5 ел укып, спорт институтын тәмамлагач, яшь көрәшчеләр әзерләү эше колач җәйгән вакыт иде, Әлмәткә эшкә кайттым. Айгөл белән Актанышта бер йортта күршеләр булып, бер йортта үстек, студент елларында гаилә кордык. Әлмәттә безгә тулай торактан бүлмә бирделәр. 2006 ел бу. Бер елдан 3 бүлмәле фатирлы иттеләр. Мин 2007 елдан “Татнефть» компаниесе спорткомплексында тренер булып эшли башладым. Колшәрип авылына йорт сатып алып күченгәннән бирле авыл мәктәбендә дә көрәш түгәрәге алып барам.

– Бүгенге көрәшчеләргә алмаш булырдай өметле балалар үсә дип әйтә аласызмы?

– Мәктәптә барлыгы 130лап бала укый, шуның 20се көрәшкә йөри. Арада бик сәләтле балалар бар. Аларны яңа гына Казанга ярышка да алып бардым әле. Җиңүчеләр исемлегенә кермәсәләр дә, олпат көрәшчеләрне үз күзләре белән күреп, көрәш рухын тоеп, көчләрен сынап кайтуылары файдага гына. Ярыштан соң Казан буйлап эсккурсиягә алып киттем, Кол Шәриф мәчетен кереп карадык. Казаннан бик канатланып кайттылар.

– Үзегез ничә яшьтән көрәшә башладыгыз соң?

– 4 нче сыйныфтан. Сабантуйларында, бар инде, дип, этешеп, төртешеп кенә чыгып көрәшә идек. Шул без үскән елларда көрәш яңа сулыш белән үсеш алды да. Көрәш түгәрәкләре эшләп китте. Актаныш районы хакимияте башлыгы итеп Энгель Фәттахов билгеләнгәч, көрәш бәйгеләрендә ул, җиңүчеләргә дип, махсус зур бүләкләр куя башлады. Казаннан атказанган спорт мастеры Илфир Әнвәровны чакыртып китерде. Аның кулында көрәшчеләр булып тәрбияләндек. 16 яшемдә Татарстан беренчелеген оттым.

– Оста көрәшү һәм югары титулларга ирешү өчен атнасына күпме шөгыльләнергә кирәк.

– Мәктәптән соң, спорт юлын дәвам итеп, Чаллыга укырга кердем. Атнасына ике мәртәбә шөгыльләнәбез дә атна ахырында авылга йөгерә идем. Көрәшчегә ул гына җитми. Билгеле, уңышларга да ирешмәдем. Морад Әмирхановның 18 яшендә зурлар көрәшендә Татарстан беренчелегендә чемпион булуы эленке-салынкы йөрүдән туктатты мине. Стимул барлыкка килде. Атнасына 5 көн спортзалдан кайтып кермәдем. 3 көн шөгыльләнү тиеш, тагын 2 көн үз теләгем белән килә идем. Һәр эшнең нигезендә ният белән тырышлык ята. Ул чакта ниятнең нәрсәгә кирәклеген аңлап җиткерми идем әле. Әмма тырыша торгач, 19 яшемдә Татарстан һәм Россия беренчелегендә чемпион булдым. Аллаһы Тәгалә юлны да ачып торды, жирәбә буенча да әйбәт көрәшчеләр туры килде. Дөрес, көрәшчеләрнең дә иң оста көрәшүчеләре белән бил алышырга туры килде анысы, әмма һәммәсе белән дә тиешле вакытта очраштырды Аллаһы Тәгалә.

– Сезнең өчен иң көчле көндәшләр дип саналган көрәшчеләр кемнәр иде?

– Кукмарадан Миңнерахман Вәкказов белән Әтнәдән Рөстәм Хашимовлар мәйданга чыккач, җир тетрәрлек итеп көрәшәләр иде. Без – бер төркем яшьләр килеп кердек бит. Ай алар белән тартышулар… Берәм-берәм тегеләрне күтәреп ала башлагач, көрәштеләр киттеләр.

– Дингә килүегезгә дә көрәш сәбәпче дип беләм.

– Әйе. Азнакайда ел саен Әслам Шакиров истәлегенә көрәш бәйгесе үткәрелә иде. Аның уллары да диндә. 2013 елны да алар баш батырга бүләк итеп хаҗ сәфәренә юллама куйдылар. Ул 3 баш батыр арасында уйнатылды, җирәбә буенча миңа чыкты! Бәйгеләр алдыннан күңел белән гел Аллаһыдан көч бирүен, җиңү насыйп итүен сорасам да, догалар да, намазлар да белми идем, нинди зур бүләк отканымны да аңлап җиткермәдем мин. Шул елны Рамазан аенда ураза тотып, догалар, намазлар өйрәнеп, хаҗ сәфәренә барып, күңелем белән бөтенләй икенче кешегә әйләнеп, үзгәреп кайттым. Ныгытып 5 вакыт намазга бастым. Хатыным да бер елдан соң дингә килде. Актанышка кайтканда элек тә Рамил хәзрәт Юнысның вәгазьләрен тыңлап кайта идек. Айгөлне кыстамадым да, үгетләмәдем дә, үзе теләп намаз укый башлады. Әле менә әти белән әнине үгетлим дә, һаман да намазга басуны кичектерә киләләр.

– Хаҗ сәфәренә тагын барыр идегезме?

– Дуслар белән бер ай буе Гомрә хаҗында булып кайттык. Айгөлнең дә барасы килә. Тормышның күңелле мәшәкатьләре чыгып тора бит, җыенып чыгып китә алмыйбыз. Менә иртәгә төпчегемне алып кайтабыз, – ди Рузил.

Гаиләнең тагын бер көрәшчегә ишәюе күңелле хәл. Рамазан ике елдан бирле көрәш түгәрәгенә йөри, әтисе кул астында шөгыльләнә. Уңышлары да сөендерә, район күләмендә үткәрелгән көрәш бәйгеләрендә икенче урыннарны яулый, ди Рузил. Сөбһаналла! Рузил Ганиев нәселенең олпат көрәшчеләр дигән даны киләчәкнең ышанычлы кулларына күчәчәк, димәк.

Гөлнур Шәрәфиева

Көрәшергәме, көрәшмәскәме?

“Сабантуй” газетасы призларына 13-14 яшьлек малайлар арасындагы көрәш буенча Татарстан беренчелеге алдыннан әнә шундый сорау туды көрәш җәмәгатьчелегендә.
Сәбәбе, әлбәттә, һава торышлары белән бәйле иде. Чәршәмбе көнне бөтен республиканы биләп алган буран олы юлга чыгу, Казанга килү мәсьәләсен кабыргасы белән китереп куйды. Аерым районнардагы көрәш тренерлары “балаларны юлга чыгармыйлар, рөхсәт юк”, дип белдерделәр. Кайберәүләр “барыбер чыгабыз”, диделәр. Икенче берәүләр сөйләшүләрне дәшми генә күзәтеп торды, көчле командалар килмәсә, бәлки аларның егетләренә җиңү мөмкинлеге туар дип өметләнде. Татарстанның көрәш федерациясе исә пәнҗешәмбе һава торышы ярарлык булачак, ярышлар да узачак дип белдерде.
Пәнҗешәмбе көнне буран булмады чыннан да. Бар да нормальләште кебек. Көчле командалар килгән. Сүз балалар, яшьләр белән чынлап та ныклап эшләүче төбәкләр турында бара. Алай гына түгел, хәтта көрәш бик үк популяр булмаган, әмма соңгы араларда җиң сызганып милли көрәшебезне үстерүгә тотынган Ютазы, Баулы, Чистай командалары да килгән. Алай гына түгел, хәтта без килмибез дип әйтүчеләрнең дә егетләре килгән булып чыкты.
Әмма ярышларның беренче көнендә Татарстанга тагын буран килеп җитте. Монысы инде тегесеннән дә катырак һәм саллырак булды. Шөкер, кич белән көрәш федерациясе һәм спорт министрлыгы карары белән, шимбә көнне ярышлардан соң аларга тору урыннары билгеләнде, чыгымнарны федерация үз өстенә алды. Бар да тыныч кебек. Шулай да, көрәш федерациясенә һәм спорт министрлыгына нәкъ бу очракта ярышларны башка вакытка күчерү кирәк булгандыр. “Мондый һава торышында яхшы хуҗа этен дә урамга чыгармый” дигән әйтем бар. Ә монда сүз балалар турында бара. 17-18 яшьлек егетләр дә түгел, ә нәкъ менә балалар турында. Казанга кадәр Актаныштан, Ютазыдан, Баулы һәм Азнакайлардан балаларын чыгарып җибәргән әти-әниләр, әлбәттә, ут йотып яшәгәндер бу көннәрдә. Юллардан да төрле хәвефле хәбәрләр килеп торды, җитмәсә. Бу очракта бөтен җаваплылыкны үз өсләренә алып юлга чыккан тренерларга мәдхия укыйсы гына кала.
Шунысын да истә тотарга кирәк: ярышларны күчерү – ул нормаль күренеш. Бу көннәрдә ил буенча да төрле бәйгеләр, хәтта кышкы спорт төрләре буенча ярышлар да башка көннәргә күчерелде. Аэропортлар эшләмәү сәбәпле, хоккей матчлары да күчерелде әнә.
Ә ярышларга килгәндә… Егетләр молодцы! Әзерлекләре шәп, матур көрәшәләр. Шатланалар, елыйлар. Әйе, күзләреннән яшь килгән егетләр дә бар. Алар, һичшиксез, алдагы бәйгеләргә ныграк әзерләнәчәк, көчлерәк булырга омтылачак. Афәрин, егетләр!
Бу ярышларда шунысы күзгә ташланды: төрле елларда Татарстан, ил чемпионнары булып танылган батырларыбызның малайлары үсеп җитеп, көрәштәге тәүге рәсми бәйгеләргә йөри башлаган икән. Нургалиевлар, Заһриевлар, Хәйретдиновлар, Гозәеровлар, Гыйниятуллиннар, Шәмсиевлар һәм башкаларда көрәшчеләр, батырлар нәселе дәвам итә, шөкер. Әнә, данлыклы көрәшчебез, Универсиада чемпионы Илдар Гыйниятуллинның улы Илдан финалда соңгы секундта гына бик тә көчле Кукмара егете Юсуф Ибраһимовка оттырды. Илданның әнисе дә – билбаулы көрәш буенча күп тапкыр дөнья чемпионы Екатерина да улларының көрәшен карарга йөри икән хәзер. Әлбәттә, бу балалар, бу егетләр киләчәктә Татарстан чемпионы да булырлар, зуррак дәрәҗәләргә дә ирешерләр дигән өметтә калабыз. Көрәшмәскә дигән уй башларына килеп тә карамасын иде…
Шәхси беренчелектә җиңүчеләр:
36 кг.:

1. Илдан Хәбибов (Азнакай)
2. Рияз Сөнгатуллин (Питрәч)
3. Аяз Фәйзрахманов һәм Ислам Гайфетдинов (Алабуга)
   40 кг.:
4. Нурсәет Харисов (Чаллы)
5. Лимар Шакирҗанов (Актаныш)
6. Мәүлед Ибәтуллин (Кукмара) һәм Ильяр Мөхәммәтшин (Әтнә)
   45 кг.:
7. Ильяс Искәндәров (Арча)
8. Данияр Габдрахманов (Кукмара)
9. Ильяс Галиев (Балтач) һәм Рамазан Галимов (Яңа Савин)
   50 кг.:
10. Юсуф Ибраһимов (Кукмара)
11. Илдан Гыйниятуллин (Теләче)
12. Илья Горбунов (Чаллы) һәм Айзат Газимов (Баулы)
    55 кг.:
13. Билал Галимов (Алабуга)
14. Инсаф Әхмәдуллин (Саба)
15. Адель Азизов (Яңа Савин) һәм Эмиль Ясовеев (Яңа Савин)
    60 кг.:
16. Самат Кәримуллин (Кукмара)
17. Рәмис Сәйфуллин (Әлмәт)
18. Мөхәммәт Гыйбадуллин (Балтач) һәм Алмаз Хәйретдинов (Балтач)
    65 кг.:
19. Азамат Газымов (Баулы)
20. Әлмир Гатауллин (Биектау)
21. Тимур Ибраһимов (Яңа Савин) һәм Самр Равзутдинов (Чаллы)
    70 кг.:
22. Фәнис Фәсхетдинов (Арча)
23. Раяз Нәбиев (Балтач)
24. Ранель Вафин (Казан Зилант) һәм Илназ Закиров (Яңа Савин)
    75 кг.:
25. Ислам Купкенов (Яңа Савин)
26. Илназ Хәбибуллин (Казан Зилант)
27. Данияр Нигъмәтҗанов (Теләче) һәм Данил Мөхәммәдиев (Чаллы)

Командалар беренчелеге:
1) Кукмара, 2) Балтач, 3) Яңа Савин, 4) Саба, 5) Чаллы (Комсомол районы), 6) Арча, 7) Теләче, 8) Алабуга, 9) Актаныш, 10) Азнакай, 11) Казан Зилант, 12) Әлмәт, 13) Яңа Савин-2, 14) Әтнә, 15) Баулы, 16) Лаеш, 17) Биектау, 18) Питрәч, 19) Чистай, 20) Алабуга-2, 21) Нурлат, 22) Ютазы, 23) Балтач-2, 24) Яңа Савин-3, 25) Яшел Үзән, 26) Казан Зилант, 27) Чаллы (Автозавод районы), 28) Совет, 29) Арча-2, 30) Актаныш-2, 31) Кайбыч, 32) Азнакай-2, 33) Балык Бистәсе, 34) Әлмәт-2.

Яшьләр көрәште. Җир җимертеп…

Казанда 17-18 яшьлек егетләр арасында көрәш буенча Татарстан беренчелеге узды

“Татарстан яшьләре” газетасына призларына үтүче бәйге буларак та беләбез әлеге турнирны. Быел ул 52нче тапкыр оештырылды.

Татар егетләре, яшь көрәшчеләр өчен әлеге ярышларның роле бик зур. Егетләр, бала вакыттан көрәшә-көрәшә дә, берзаман көрәшне дәвам итәргәме-юкмы дигән сорау килеп баса. “Татарстан яшьләре” газетасы призларына уза торган турнирга эләктеме – ул инде акрынлап кына өлкәннәр арасына да керә дигән сүз. Балалар һәм яшьләр арасында сайлап алу мөмкинлеге зур чорда, көрәш белән азапланырга теләмәүчеләр арткан бер вакытта мондый ярышлар бигрәк тә кирәк. Шөкер, бездә башта 13-14, аннан 15-16 һәм, ниһаять, 17-18 яшьлекләр арасында көрәш ярышлары узып тора.

Казанның “Тулпар” спорткомплексында узган быелгы ярышта 33 командадан 220ләп көрәш бил алышты. Зәмһәрир  салкын көннәрдә башкалага килүче командалар тагын да азрак булыр төсле тоелган, шөкер, килеп җиттеләр. Рәсми ярышларга бик сирәк йөрүче Чүпрәле, Ютазы, Нурлат районнарыннан егетләр килүе дә куандырды. Берничә егет белән генә булса да, килделәр, хәтта чемпион да булдылар (чыгышы белән Аксубай районыннан булып, Нурлат өчен көрәшкән авылдашым Илдус Камалов әнә үз авырлыгында җиңүче булып танылды).

Фаворитлар кем дигәндә, анысы бәйгенең беренче көне тәмамлануга билгеле булды. Әлмәт командасының бер-ике көрәшчесе генә төшеп калган иде беренче көнне. Узган елда да нәкъ менә нефтьчеләр төбәге көрәшчеләре командалар беренче җиңү яулаган иде. Быел да ныклап әзерләнеп килгәннәр. Күнегүләрне 2 гыйнвар көнне үк башлап җибәргән әлмәтлеләр 9 үлчәү авырлыгының 4тесендә җиңүче яки призер булды. Команданың тренерларыннан берсе Фәнил Минһаҗев сүзләренә караганда, аларда чыннан да бик шәп буын көрәшчеләр үсеп чыккан. Алга таба ничек булыр – анысын әлегә әйтеп булмый. Чөнки әлеге дә баягы яшьләр башка спорт төрләренә, бигрәк тә олимпия төрләренә яки артык тир түкми торган төрләргә тартыла икән.

Мамадыш командасы яшьләр арасында һәрвакыт фаворитлар арасында санала. 2023 елда алар өченче урынны яулаган иде. Быел исә икенчегә күтәрелделәр. Ярышларның финал өлешләрен тамаша кылган Россия Дәүләт Думасы депутаты Рөстәм Кәлимуллин да үзенең Мамадышта эшләгән чорын искә алып, шул вакытта районда республика, хәтта дөньякүләм танылган көрәшчеләр үсеп чыгуын искә алды. Мамадышлыларга теләге бер генә булды: көрәш үсешен туктатмаска!

Ә менә өченче урынга, көтмәгәндә, Азнакай командасы урнашты. Хәер, монда да яшьләр белән эшли беләләр. Шул ук Әлмәт командасы белән алыш-биреш ясап торалар. Аннан килеп, бер төркем яшь тренерлар (айрат Миңнегалиев, Артур Миңнеханов, Руслан Гәрәев) җитәкчелегендә биредә яшь буынны, беренче чиратта, көрәшкә тартырга тырышу сизелә. Әле күптән түгел генә яшьләр арасында гел чемпион калып килгән Илфат Миңнегалиев кебек егетләре инде әнә дөнья чемпионнары булып та танылдылар.

Кукмара, Балтач, Яңа Савин, Чаллы, Теләче, Актаныш командалары да үз югарылыгында чыгыш ясады. Казанның үзендә яңа клуб – танылган көрәшче һәм эшмәкәр Расих Габдрахманов теләктәшлегендә “Зилант” командасы да акрынлап үрләр яулый башлады. Әлегә алар 10нчы урында. Ирешәсе үрләре алда, дип ышаныйк.

Шәхси беренчелектә җиңүчеләр:

55 килограммга кадәр:

1. Артур Лукьянов (Чаллы)
2. Муса Әнвәров (Актаныш)
3. Ильяс Габдрахманов (Саба) һәм Алмаз Камалов (Балтач)

60 килограммга кадәр:

1. Инсаф Ногманов (Яңа Савин)
2. Рәмис Нурматов (Кукмара)
3. Җәмил Ибраһимов (Зәй) һәм Газинур Хәеров (Актаныш)

65 килограммга кадәр:

1. Ислам Кәримов (Мамадыш)
2. Данис Әүхәдиев (Яңа Савин)
3. Рафил Ибраһимов (Теләче) һәм Әлфис Галимов (Балтач)

70 килограммга кадәр:

1. Илдус Камалов (Нурлат)
2. Чыңгыз Агаларов (Әлмәт)
3. Рузил Мокимов (Актаныш) һәм Ринат Галимов (Азнакай)

75 килограммга кадәр:

1. Булат Москов (Әлмәт)
2. Ислам Шәяхмәтов (Азнакай)
3. Ранис Зарипов (Балтач) Илназ Хафизов (Биектау)

80 килограммга кадәр:

1. Булат Яруллин (Кукмара)
2. Роман Спиридонов (Әлмәт)
3. Әмир Якупов (Яңа Савин) һәм Юныс Әхмәдиев (Балтач)

85 килограммга кадәр:

1. Ислам Закиров (Азнакай)
2. Данис Ибраһимов (Әлмәт)
3. Илгизәр Хәмидуллин (Мамадыш) һәм Әмир Саттаров (Теләче)

90 килограммга кадәр:

1. Артур Халиков (Чаллы)
2. Дияз Вәлиәхмәтов (Арча)
3. Аяз Газизов (Кукмара) һәм Булат Хәйруллин (Мамадыш)

110 килограммга кадәр:

1. Махмич Осман (Әлмәт)
2. Артем Варламов (Саба)
3. Илшат Шәрәпов (Азнакай) һәм Булат Шакиров (Арча)

Командалар беренчелеге: 1) Әлмәт, 2) Мамадыш, 3) Азнакай, 4) Кукмара, 5) Балтач, 6) Яңа Савин-1, 7) Чаллы, 8) Теләче, 9) Актаныш, 10) “Зилант” (Казан), 11) Саба, 12) Арча, 13) Зәй, 14) Апас, 15) Балык Бистәсе, 16) Чүпрәле, 17) Тукай, 18) Яңа Савин-2, 19) Биектау, 20) Лаеш, 21) Түбән Кама, 22) Питрәч, 23) Буа, 24) Әтнә, 25) Кайбыч, 26) Баулы, 27) Нурлат, 28) Чаллы-2, 29) Ютазы, 30) Алабуга, 31) Минзәлә, 32) Балтач-2, 33) Чирмешән.

Радик Сабиров