Борьба корэш - вид спортивного единоборства на кушаках (поясах),
в котором перед борцом стоит цель положить соперника на спину,
применением какого-либо из разрешенных приемов.
Борьба корэш имеет свои глубокие корни. Наряду с обычаями, обрядами,
традициями, она составляет национальную культуру татарского народа.
В республике была создана федерация татаро-башкирской национальной спортивной борьбы корэш.
Борьба корэш была признана видом спорта и включена в третий раздел Всероссийского реестра видов спорта как национальный вид спорта.
Федерация татаро-башкирской национальной спортивной борьбы «Корэш» переименована на Федерацию корэш РТ.
Көрәшнең нигез ташы Бөрбашта.
“Нинди генә ярыш оештырсак та, безнең балаларыбыз, аның нинди хөрмәттән оештырылганын белеп кайтырга тиеш. Без узебезнең келәм батырларын һич тә онытырга тиеш түгел, шуңа да балаларыбыз куңеленә алар турында күбрәк информация сендерергә тиешбез”. Шушы көннәрдә генә Бөрбаш авылында оештырылган ярышта, район көрәш федерациясе рәисе Фәнис Шәрипов тренерларыбыз алдына зур бурычлар куеп, бу сүзләренә кире әйләнеп кайтты.
Чыннан да, авылның бертуган Шакировлары белән чын мәгьнәсендә горурланулыгы бар шул. Бертуган Дамир, Рафаэль, Наил, Фидаил, Сәет Шакировлар заманында якын-тирә авыл Сабантуйларын дер селкетеп торган шәхесләр булдылар бит. Ә менә Фидаилләре исә авыл, район Сабантуйлары белән генә чикләнмичә, республика, Рәсәй күләмендә ярышларда бил алышып, легендар көрәшчегә әйләнгән батыр булып танылды.
Шулай итеп, батырыбызның тормыш юлы турында күп сөйләнде ачылыш вакытында. Яшь көрәшчеләребез дә Татарстанның атказанган спорт остасы, дөнья чемпионы Айдар Хәйретдиновның, аның абыйларының чыгышларын тын да алмый тыңлап тордылар. Айдар Фоатовичның шушы авылда үсеп, тормыш юлын Арборда дәвам иткән остазы Татарстанның атказанган тренеры Дамир Гобәйдуллинны 65 яшьлек юбилее белән котлавы да көчле алкышларга күмелде. Республикабызның көрәш федерациясенең башкарма директоры РСФСРның спорт остасы Марсель Таһиров та бу авылның татар көрәше дөньсында төп нигезе булып, аерым урын алып торуын ассызыклады.
Татарстанның атказанган, РСФСРның спорт остасы, республикабызның иң дәрәҗәле, герой шагыйребез Муса Җәлил истәлегенә оештырылучы турнирның 6 мәртәбә җиңүчесе Фидаил Нури улы Шакиров истәлегенә оештырылган турнирыбыз, елдагыча, зур күтәренкелек белән узып китте. Бу урында “Бөрбаш” җәмгыяте рәисе Рафис Солтановка бихисап рәхмәт сүзләребезне җиткерәсебез килә. Сонгы елларда җиңүчеләребезгә тапшырыла торган приз фондын да башкалардан арттырып, ярышка кагылышлы бар чыгымнарны җәмгыять үз өстенә алды. Шунлыктанмы, муллык белән узучы бу ярышка балаларыбыз да килергә атлыгып торалар.
Ел да һәр ярышның бер истә кала торган ягы була инде ул. Менә бу ярыш та беренче-икенче урыннарга дәгьва кылучы ике егетебезнең – Балтачтан Баязит Мөхәммәтгалиев белән Чепьядан Хәлил Леонтьевның травма алулары күңелләребезне бераз борчуга салган иде. Шулай да, аларның икесенен дә призлы урыннарга эләгүе тагын күңелләребезгә җылы йөгертте. Батыр ярасыз булмый да инде ул…
Әле чакырылган кунакларыбыз да килгән булса, гомумән, ниләр булган булыр иде, белмибез. Ул көнне барлык күршеләребез дә үзләрендә ярыш оештырган булып чыктылар. Шулай итеп, бил алышкан 2010 елгы 73 көрәшче арасында түбәндәгеләр җиңүче булып танылдылар.
25 кг.га кадәр-Солтан Әшрәфҗанов, Данияр Камалетдинов/икесе дә Яңгулдан/, Рүзәл Хатимов , Әмирхан Гыйбадуллин/икесе дә Бөрбаштан/.
32 кг.да-Даян Әхмәдуллин/Балтач/, Тимур Хабибрахманов/Яңгул/, Азат Галиев/Салавыч/, Муса Фәйрахманов/Арбор/.
36 кг.да-Наил Сафиуллин/Пыжмара/, Роман Прокопьев/Чепья/, Риназ Сабиров, Юныс Ризванов/икесе дә Балтачтан/.
40 кг.да-Азат Галимов/Арбор/, Рүзәл Камалов/Бөрбаш/, Инзил Габделбәров/Балтач/, Хәлил Леонтьев/Чепья/.
45 кг.да- Рүзәл Галимуллин/Смәел/, Ислам Галиев/Балтач/, Солтан Әхмәдуллин/Норма/, Гадел Хөсенов/Бөрбаш/.
50 кг.да- Билал Галимуллин/Бөрбаш/, Азамат Шакиров/Смәел/, Ирек Бикбов/Чепья/, Илдан Батыршин/Шеңшеңәр/.
55 кг.да-Денис Яковлев/Урта Көшкәт/, Данияр Маннапов/Салавыч/, Рәсүл Шәйхиев/Арбор/, Йосыф Ризванов/Балтач/.
60 кг.да- Әхәт Әскәров/Арбор/, Ильяс Фәхретдинов/Пыжмара/, Айзат Низамов/Арбор/.
65 кг.да- Мөхәммәт Гөбәйдуллин, Гадел Галимбеков, Рүзәл Нурисламов/өчесе дә Бөрбаштан/.
75 кг.да- Алмаз Хәйретдинов, Раяз Нәбиев/икесе дә Балтачтан/, Әнәс Мифтахов/Арбор/, Рәсүл Гыймадиев/Бөрбаш/.
75 кг.нан югары үлчәүдә-Тимур Әхмәтханов/Карадуган/, И лназ Гарифуллин/Шеңшеңәр/, Раяз Габдуллин/Салавыч/, Әсхәт Габделхәев/Балтач/.
Сонгы вакытта, балаларын көрәшкә җәлеп итү максатыннан, кайбер әтиләр дә финанс ярдәме күрсәтергә теләк белдерә башладылар. Яңгулдан Марат Әшрәфҗанов, Бөрбаш Сәрдегәненнән Расих Хәтимов әнә шундыйлардан. Менә бу ярышта да Расих Хәтимов ярдәме белән 2014 елгы балалар арасында 40 һәм 55 килограмм авырлыкларда бил алышу оештырылды. 40 кг.да Фирдүс Гыйбадуллин/Бөрбаш/, Рәнис Шәрипов/Норма/, Сәйдәш Шакиров/Смәел/, Ирек Хәйретдинов/Балтач/, 55 кг.да- Сөләйман Галимов/Бөрбаш/, Камил Ганиев/Яңгул/, Салават Рәхимҗанов/Көшкәтбаш/, Баязит Мөхәммәтгалиев/Балтач/ призерлар булдылар.
Бу атнада тагын көрәшәчәкбез. Яңгулда Гаделфәрт Рәфыйков истәлегенә ярышларда. Көтәбез барыгызны да!
Нурзада Сәмигуллин.Балтач бистәсе.
Фәһим Кадыйров /Кукмара кунагы-РСФСРның спорт остасы/: “Көрәш дөньясында кайнаган вакытымда кайларда гына булырга туры килмәде миңа. Ә менә сезнең районга килгән саен ниндидер бер яңалык алып, шаккатып кайтып китәм. Болай да оештырып була икән ул, эшне Безгә сездән бик күп нәрсәләрне өйрәнәсе бар икән әле. Эх, районыбыздан бер генә җитәкчене алып килеп күрсәтәсе иде сездәге хәлләрне”.
Хәлил Хаҗиев /ярышларыбызның төп иганәчесе/: “ Билгеле, ярышларыбызны елдан-ел матуррак итеп оештырырга тырышабыз. Иң мөһиме, безгә килгән һәркем көрәшеп кенә калмыйча, чынлап торып кунак булып та кайтып китәргә тиеш. Аннан тагын бер фикерем бар, районда узып баручы ярышларга җитәкчеләр урынына балаларны җыюны оештырсагыз, барыбыз өчен дә отышлырак булыр иде. Балалар үзләренә берникадәр тәҗрибә туплап кайтып китәрләр иде”.
Азат Әхмәдуллин /көрәш өчен янып –көеп йөрүче әти/: “Улым көрәшкәндә кыл өстендә утыргандай утырдым. Районыбызның чемпионы булса да, ярышка Лаеш, Казан, Кукмарадан килгән көчле көрәшчеләр белән бил алышу Даянга күп сынаулар тудырды. Бик көчле малайлар килгән. Аннан үземдә шундый фикер туды, зурлар белән көрәштерү, травма алу куркынычын арттыра икән. Киләсе ярышларда истә тотарга кирәк икән әле, моны”.
Динар Кәримуллин /безнең районны аеруча үз итүче, Татарстанның “алтын” батыры- Лаеш кунагы/: “Рәхмәттән башка сүз юк сезгә. Районыгызга килгән саен, рухланып кайтып китәм биредән. Кунакчыл, гадел халык сез”.
Фәнис Шәрипов /районыбызның көрәш федерациясе рәисе/: “Мин Хәлил Әгьләмовичның фикерләре тулысынча килешәм. Инде без аны практикага кертә башладык. Яна ел алдыннан узган Татарстан Чемпионатына бер автобус бала алып бардык, инде олыларыбызны Муса Җәлил истәлегенә укучы ярышларга алып баруны күзаллап торабыз. Алдагы ике ярыштагы чыгышларыбыз бик үк куандырырлык булмаса да, кимчелекләребезне бетерү өстендә эшли башладык. Зурларыбызның сафлары сирәкләнә башлады, бөтен өметебез шушы яшьләребездә. Аллаһка шөкер, эшебез системалы рәвештә бара башлады”…
Әле менә өченче елын гына узучы “Маяк” җәмгыяте призына оештырылган ярышларда төрле фикерләр ишетергә туры килде. Нинди генә фикер булса да, чын дәрәҗәсендә үз югарылыгында оештырылган ярыш булды бу. 2007 елда һәм аннан соңгы елларда туган балалар арасында узучы ярышларыбызга 15 командадан 95 көрәшче килгән иде. Традицияләребезгә тугры калып, ярышларыбызга килгән район башлыгы Рамил Нотфуллин үзенең үгет –нәсыйхәтләрен биреп, “Татарстан яшьләре” газетасы призына узучы ярышларда беренче-өченче урынны яулаган Балтачтан Аяз Хәйретдинов белән Шеңшеңәрдән Равшан Галиевларны котлап узды. Федерация рәисе аларга үз бүләкләрен тапшырды.
Бик кызу барды көрәшебез. Лаештан 40 килограммда чыгыш ясаган Зиннур Валиуллинның гына җитди травма алуы күңелләребезгә борчу салды, әлбәттә. Җиңүчеләр булып түбәндәгеләр танылды.
36 кг.да-Инзил Габдебәров/Балтач/, Азат Галимов/Арбор/, Әмир Кәримов/Лаеш/, Данияр Гәрәев/Кукмара/.
40 кг.да- Рүзәл Галимуллин/, Динар Мухтаров/Казан/, Кәрим Мортазин/Кукмара/, Гадел Хөсәенов/Бөрбаш/.
45 кг.да-Кәрим Нәҗипов/Кукмара/, Ирек Бикбов/Чепья/, Ислам Галиев/Балтач/, Кәрим Бортников/Лаеш/.
50 кг.да-Илназ Гарфуллин/Нөнәгәр/, Билал Галимуллин/Бөрбаш/, Азамат Шакиров/Смәел/, Расул Шәйхиев/Арбор/.
55 кг.да-Фәһим Мөхәммәдиев/Смәел/, Кәрим Фазылҗанов/Норма/,Муса Хәмидуллин/Кукмара/, Ильяс Галеев/Малмыж/.
60 кг.да-Алмаз Камалов/Нөнәгәр/, Әхәт Әскәров/Арбор/, Камил Хәйдәров/Кукмара/, Ирек Гайнетдинов/Карадуган/.
65 кг.да-Ислам Хәмидуллин/Кукмара/, Мөхәммәт Гыйбҗадуллин/Бөрбаш/, Фидан Гарифуллин/Түнтәр/,Гадел Галимбеков/Бйрбаш/.
70 кг.да-Ислам Кәримуллин/Казан/, Ильяс Гимадиев/кукмара/, Ислам Йосыпов/Чепья/, Айзат Апанов/Салавыч/
.75 кг.да-Рияз Нәбиев/Балтач/, Нурсил Шәяхметов/Смәел/, Рәсүл Гимадиев/Бөрбаш/.
80 кг.да-Нияз Салихҗанов/Норма/, Ильяс Шакиров/Арбор/, Әсхәт Габделхаев/Балтач/,Ильяс Гыйльмуллин/Бөрбаш/.
85 кг.да-Әмир Миннегалиев/Смәел/, Илшат Сафиуллин/Кукмара/, Инсаф Нәбиев/Смәел/, Ильяс Биккинин/Карадуган/.
Авыр үлчәүдә-Равшан Галиев/Шеңшеңәр/, Даниил Харитонов/Лаеш/,Фәнил Закиров/Норма/.Илназ Гарифуллин/Шеңшеңәр/.
Нурзада Сәмигуллин.Балтач бистәсе.
Без зәйлеләр илнең көчле бил алышучы якташ көрәшчебез Радик Сәлахов белән чиксез горурланабыз. Бу көннәрдә спортчыбыз өчен тагын истә калырдай мизгел булды. Башкалабыз Казанда спортчылар арасындагы ел премиясенә дәгъва кылучылар республика бәйгесенә йомгак ясалып, Радик Сәлахов Олимпия уеннарына кертелмәгән спорт төрендә ир-егетләр арасында иң яхшы спортчы булып танылды.
Республиканың иң яхшы спортчысы булып беренче ел гына танылуы түгел аның.
Якташыбызның шатлыгын ихластан уртаклашабыз, аңа көрәш мәйданында зур җиңүләр телибез.
Көрәш аның җанында, канында… Радикның 17 яшеннән Зәй Сабантуее баш батыры булып калуы күп нәрсә турында сөйли. Үҗәт, үз максатына ирешә торган якташ көрәш келәмендә үр артыннан үр яулый. Ул Россия Федерациясенең көрәш һәм билбау көрәше буенча спорт мастеры, күп тапкырлар дөнья, Россия һәм Татарстан Республикасы беренчелекләре җиңүчесе һәм призеры, берничә ел «Манзара» спорт-музыкаль премиясе иясе булды. Агымдагы елда Марий Илда узган XX IV Федераль Сабантуе баш батыры. Туган ягы Зәй Сабантуее аның бил алышыннан башка узмый: тугыз тапкыр Зәй Сабантуее абсолют батыры ул.